खानेपानी तथा ढल निकास विभाग खानेपानी तथा सरसफाइ क्षेत्रको अगुवा निकाय भएको हुँदा यस विभागबाट संचालन गरिने भनि तोकिएका कार्यका अतिरिक्त नेपाल सरकारबाट कुनै निकायबाट सम्पादन गरिने भनि नतोकिएका क्षेत्रगत कार्यहरु समेत यसै विभागबाट सम्पादन गर्ने व्यवस्था रहेको छ।

यस विभागका मुख्य मुख्य कार्यहरु निम्न बमोजिम रहेको छ:

• खानेपानी तथा सरसफाइ सम्बन्धी राष्ट्रिय नीति निर्माण गर्न सहयोग गर्ने ।
• अल्पकालीन एवं दीघर्कालीन कायर्क्रम तयार गर्ने ।
• क्षेत्रगत निकायहरु बीच सम्बाद तथा समन्वय गर्ने ।
• खानेपानी तथा सरसफाइ सम्बन्धी जिल्लागत अभिलेख एवं पाश्र्वचित्र तयारी तथा व्यवथापन गर्ने ।
• क्षेत्रगत निर्देशिका तयारी एवं कार्यान्वयन गर्ने ।
• तालिम तथा उत्प्रेरणाको माध्यमबाट स्थानीयस्तरमा आवश्यक जनशक्ति उत्पादन गर्ने ।
• उपयुक्त प्रविधि विकास सम्बन्धी अध्ययन एवं अनुसन्धान गर्ने।
• खानेपानी गुगुणस्तर सम्बन्धी राष्ट्रिय निर्देशिका तयारी एवं पालना गराउने तथा गुणस्तर सम्बन्धी कायर्क्रम संचालन गर्ने ।
• क्षेत्रगत कायर्क्रम, लगानी एवं उपलब्धि अनुगमन गर्ने ।
• स्थानिय निकायको सेवा संचालन क्षमता अभिवृद्धि सम्बन्धी कायर्क्रम संचालन गर्ने ।
• स्थानीय उपभोक्ता एवं राष्ट्रिय तथा अन्तर्राष्ट्रिय गैर सरकारी संघ/ संस्था परिचालन सम्बन्धी नीति निर्माण एवं कार्यन्वयन गर्ने ।
• घना बस्ती भएका बसोबास क्षेत्रमा उपयुक्त स्तरको प्रशोधन सिहतको ढल प्रणाली विकास एवं व्यवथापन सम्बन्धी नीति निर्माण तथा सेवा ब्यवथापन कार्य संचालनमा स्थानीय निकायको क्षमता अभिवृद्धि गर्ने ।
• सेवा संचालनको लागि उपभोक्ता सिमित एवं स्थानीय निकायलाई हस्तान्तरण गरिएका आयोजनाहरुको संचालनमा ती निकायहरुलाई आवश्यक प्राविधिक सहयोग गर्ने ।
• विभाग र अन्तगर्तका कायार्लय व्यवस्थापन, कमर्चारी अिभलेख र जिन्सी व्यवस्थापन सम्बन्धी कार्य गर्ने ।
• पुराना भै जिर्ण भएका, अर्धशहरी तथा ठूला आयोजनाहरुको ममर्त सम्भार एवं पुननिर्माण कार्यमा सम्बन्धीत उपभोक्ता समिति तथा स्थानीय निकायलाई प्राविधिक सहयोग गर्ने ।
• खानेपानी तथा सरसफाइ सम्बन्धी तालीम सामाग्री विकास, उत्पादन एवं वितरण तथा मध्यस्तारको जनशक्ति उत्पादनको लागि स्थानीय स्तरका तालीम कायर्क्रम संचालन गर्ने ।
• डीप ट्युबवेल तथा इलेक्ट्रोमेकानिकल कम्पोनेन्ट सहितका आयोजनाको डिजाइन, निर्माणतथा ममर्त सम्भारको लागि राय, सल्लाह र प्राविधिक सहयोग उपलब्ध गराउने ।
• विभाग तथा अन्तगर्तको संगठन संरचना निमार्ण, कमर्चारीहरु मध्ये राजपत्र अनंकित तहको नियुक्ति, सरुवा, बढुवा तथा विभागीय कारबाही गर्न तथा राजपत्रांकित तहको हकमा नियुक्ति, सरुवा, बढुवा तथा विभागीय कारबाहीको लागि तालुक मन्त्रालयमा सिफारिस गर्ने लगायतका प्रशासिनक कार्यहरु गर्ने ।
• खानेपानी तथा सरसफाइ कायर्क्रम संचालनको लागि बजेट व्यवस्था, बजेट खर्च गर्ने अख्तियारी प्रदान गर्ने, खचर्को अनुगमन तथा नियन्त्रण, बजेट रकमान्तर, बेरुजू फर्छ्यौट लगायतका आर्थिक प्रशासन सम्बन्धी कार्यहरु गर्ने ।